Stress is nog maar moeilijk weg te denken uit onze gejaagde maatschappij. Hetzelfde geldt voor het bijhorende gebrek aan energie en de aanhoudende vermoeidheid. Adaptogene planten bieden daarvoor een goede oplossing, en dat recht uit de natuur. Hoewel deze planten al eeuwenlang gebruikt worden, kunnen ze vandaag de dag op steeds meer belangstelling rekenen. Zo worden ze bijvoorbeeld aan steeds meer supplementen toegevoegd. Hoe valt deze hype te verklaren?
Adaptogenen staan erom bekend je weerstand tegen alle mogelijke stress-situaties te verhogen. Ze zorgen er met andere woorden voor dat je je beter kan aanpassen aan moeilijke, uitzonderlijke omstandigheden. Dat geldt op mentaal vlak, denk aan werkdruk of tegenslagen, maar ook op fysiek vlak, bijvoorbeeld bij zware inspanningen of lange werkdagen.
De adaptogene planten zorgen ervoor dat je naast meer energie ook heel wat meer vitaliteit ervaart. Op geestelijk en lichamelijk niveau neemt je uithoudingsvermogen toe, wat je in staat stelt om betere prestaties te leveren. Na afloop zal je ook sneller en beter herstellen.
Passen functie aan
De Russische farmacoloog Nicolai Lazarev gebruikte de term voor het eerst na de Tweede Oorlog in de nasleep van zijn zoektocht naar natuurlijke stoffen die vermoeidheid konden verminderen en prestaties verbeteren bij soldaten. Adaptogeen komt van het Latijnse woord adaptare, wat aanpassen betekent. Dat is een verwijzing naar hun vermogen om hun functie bij te sturen naargelang van de tekorten in je lichaam. Dat doen ze bovendien zonder de normale fysiologische processen in het lichaam te verstoren. Het zijn dus regulerende en geen stimulerende stoffen. Die laatste zijn voor langer gebruik namelijk minder geschikt, omdat ze het lichaam uitputten.
Adaptogenen werken concreet in op je hersenen en hormonale systeem (bestaande uit je bijnier, geslachtsklieren en schildklier). Zo kan de lichaamsas hypothalamus-hypofyse-bijnieren overgestimuleerd raken bij stress. De overprikkeling van de hersenen bereikt dan via de bijnieren de hypofyse en zorgt daar voor een verhoogde aanmaak van het stresshormoon cortisol. Adoptogenen werken daarop in. Ze dempen de overprikkeling van de hersenen en zo dus ook de aanmaak van cortisol. Tegelijk vertragen ze in de hersenen de afbraak van belangrijke neurotransmittors zoals serotonine, dopamine en (nor)adrenaline.
Effect op mentale en fysieke klachten
Zoals reeds vermeld, hebben adaptogene effect op zowel mentaal als fysiek vlak. Mentale klachten die ze kunnen verhelpen zijn onder meer angst, prikkelbaarheid of zenuwachtigheid. Ze kunnen eveneens neerslachtige of depressieve gevoelens verminderen. Ook op cognitief vlak hebben ze hun nut, denk aan verminderde concentratie, geheugenproblemen of lagere alertheid. Ook bij energiebrek, aanhoudende vermoeidheid en slaapproblemen kun je ze inzetten.
Puur op lichamelijk vlak kunnen ze nuttig zijn wanneer je merkt dat je steeds minder uithoudingsvermogen hebt, je prestaties in het algemeen achteruitgaan of je steeds langer moet herstellen van langdurige of zware inspanningen. Ook bij vruchtbaarheidsproblemen of een verminderd libido kunnen bepaalde adaptogene planten een oplossing bieden.
Bekende adaptogene planten
Vaak gebruikte adapotgene planten zijn onder meer rhodiola, ashwaganda of maca. Interessant genoeg groeiden al deze planten oorspronkelijk in vrij extreme omstandigheden. Elk continent had trouwens zijn eigen adaptogene plant. Rhodiola komt uit de Russische toendra’s, ashwaganda wordt ook wel Indiase ginseng genoemd en maca groeide in de gebergten van Zuid-Amerika. Ondertussen zijn overal ter wereld gekweekte variëteiten terug te vinden.
Het precieze effect van de planten op jouw lichaam en mentaal welzijn hangt af van de kwaliteit van de preparaten. Let er daarom steeds op dat een supplement gestandardiseerde extracten bevat. Zo ben je er zeker van dat het voldoende hoge concentraties van de actieve bestanddelen van het adaptogeen bevat.
Rhodiola rosea of rozenwortel
Dit adaptogeen uit het ijskoude Siberië herstelt je energie en bevordert je mentale en fysieke vermogen om je aan te passen aan kortdurende momenten van stress. Je voelt je minder zenuwachtig en gespannen. Rhodiola rosea vangt ook vermoeidheid en futloosheid op en stimuleert je uithoudingsvermorgen zodat je goed kan presteren op je werk, tijdens het sporten… Naast een rol in de energiestofwisseling, heeft het ook een gunstig effect op je cognitieve functies, zenuwstelsel, bloedsomloop en spijsvertering.Rosavine en salidroside zijn de stoffen die hoofdverantwoordelijk zijn voor het effect. Een gestandardisseerd extra bevat minimaal 2% rosavine en 1% salidroside.
Ashwaganda (withania somnifera) of Indiase ginseng
Ashwaganda heeft in de eerste plaats een rustgevend effect. Het helpt je om in stresvolle periodes terug balans te vinden en neemt angstige of depressieve gevoelens weg. Het is tegelijk opwekkend. Je krijgt er energie van, het stimuleert je geheugen en concentratievermogen en je slaapt er beter van. Doordat het ook je antilichamen activeert, versterkt ashwaganda bovendien je weerstand. Daarnaast reguleert dit adaptogeen de balans in de schildklier en draagt het bij tot de normale functie van hart en bloedvaten.
De wortel bevat withanolides, een bepaalde soort flavonoïden. Voor een optimale werking kies je best voor een gestandardiseerd wortelextract met 5% withanolides.
Maca (lepidium peruvianum chacon) of peruviaanse ginseng
Dit adaptogeen knolgewas uit de Andes verlicht net als de stoffen hierboven stress en spanning, zorgt voor extra energie en verbetert lichamelijke en geestelijke kracht. Tegelijk heeft het een regulerende werking op het hormonale systeem. Maca verhoogt namelijk het effect van testosteron en oestrogeen op de verschillende doelorganen. Zo kan het onder meer een verminderde vruchtbaarheid of een verlaagd libido verhelpen. Ook bij menopauzale klachten kan het ingenomen worden, net als bij PMS of onregelmatige menstruaties.
Gestandaardiseerde extracten bevatten de werkzame stoffen macademides en macaenes.
Zelf proberen?
Overtuigd van de natuurlijke energieboost die adaptogene planten je kunnen bieden? Dan kan je naargelang van je behoeftes kiezen voor een supplement op basis van bovenstaande adaptogenen of een van de vele andere adaptogenen. Verschillende supplementen, zoals Moodrise, bevatten een mix van verschillende adaptogenen en voegen ook nog andere nuttige vitaminen of mineralen toe.
Raadpleeg bij twijfel of vragen, bijvoorbeeld over de combinatie van een supplement met andere medicatie, steeds eerst je dokter of apotheker.
